Blog Single

Seçim ekonomisi, iktidardaki politikacıların yeniden seçilebilmek amacıyla seçim öncesinde ekonomiyi yönlendirmeleri olarak tanımlanabilir. Literatürde bu durum ‘politik konjonktür hareketleri’ olarak bilinir. İktidardaki politikacılar, seçim öncesinde oy kazandıracak şekilde ekonomi politikalarını uygulayabilir. Bu genellikle genişletici maliye ve para politikalarının uygulanması şeklinde ortaya çıkar. Seçim öncesinde vergilerin azaltılması, kamu harcamalarının artırılması, devletin ürettiği mal ve hizmetlerin fiyatlarında artışa gidilmemesi ve para arzının artırılması gibi önlemler alınabilir.

Seçim Ekonomisinin Kısa ve Uzun Dönem Etkileri

Seçim ekonomisi politikalarının kısa vadede işsizlik oranını düşürmesi, faiz oranlarını azaltması ve ekonomik canlanmayı teşvik etmesi mümkündür. Ancak uzun vadede bu politikalar ekonomide dalgalanmalara yol açarak olumsuz sonuçlar doğurabilir. En önemli olumsuz sonuçlardan biri, seçim öncesinde artırılan kamu harcamalarının bütçe açıklarına neden olmasıdır. Bu açıkların finansmanı için seçim sonrasında vergi oranlarının artırılması, kamu sektöründe fiyat artışları yapılması veya bazı kamu harcamalarında kısıntıya gidilmesi gerekebilir.

Türkiye’deki Seçim Ekonomisi Uygulamaları

Türkiye’de hükümetler sık sık seçim ekonomisi uygulamayacaklarına dair açıklamalarda bulunsalar da, hangi hükümet olursa olsun, genel seçim öncesinde bu tür politikaların uygulanması kaçınılmazdır. Örneğin, sözleşmeli öğretmenlerin kadroya alınması veya özelleştirme ihalelerinin ertelenmesi gibi adımlar, seçim ekonomisinin birer göstergesidir. Seçim ekonomisi uygulamaları, seçim sonrasında bütçeye olumsuz olarak yansır. Hemen hemen her seçim öncesinde benzer uygulamalara rastlanır.

Seçim Ekonomisi ve Temsili Demokrasi

Temsili demokrasilerde seçim ekonomisi uygulamalarını azaltabilecek çözüm, siyasal iktidarların ekonomi politikası uygulamalarında uymak zorunda olacakları kuralları belirlemektir. Özellikle vergi ve kamu harcamaları alanındaki güç ve yetkiler anayasaya konulacak hükümlerle sınırlandırılabilir. Dünyada da seçim ekonomisi uygulamalarına rastlanır. Yapılan ampirik analizler, özellikle gelişmekte olan ülkelerde seçim öncesinde siyasal iktidarların ekonomi politikalarını oy kazandıracak şekilde yönlendirdiğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle, hükümetlerin maliye politikası uygulamalarında uyacakları kuralların ve kamu mali yönetiminde şeffaflığı sağlayacak ilkelerin belirlenmesi günümüzde genel bir eğilimdir.

Seçim Ekonomisinin Uygulamaları

Seçim ekonomisinin uygulamaları arasında memur ve işçi kesimine yüksek zamlar verilmesi, tarımsal kesime yüksek destekleme fiyatları sunulması, kamu kaynaklarının kredi kampanyalarının artırılması, merkez bankası tarafından faizlerin düşük tutulması, vergi indirimi veya ertelenmesi, çeşitli kesimlere verilen teşviklerin artırılması, yeni il ve ilçelerin kurulması, yeni iş imkanlarının sunulması ve üniversitede başarısız olup atılanlara af getirilmesi gibi adımlar bulunur.

Seçim Ekonomisinin Maliyetleri

Seçim ekonomisinin maliyetleri, görünen ve görünmeyen olarak ikiye ayrılır. Görünen maliyetler, siyasi partilere yapılan devlet yardımları, seçimde görev alanların ücretleri ve seçim malzemelerine yapılan giderlerdir. Görünmeyen maliyetler ise, ispatlanması zor olan ve kayıt altına alınmayan harcamalardır. Seçim sürecine giren bir ekonomide belirgin olarak görülen ilk şey, toplam harcamaların artmasıdır. Bu harcamalar, tüm siyasi partilerce gerçekleştirilir. Politikacıların yeniden seçilebilmek için kamu harcamalarını artırma ve vergi oranlarını düşürme eğilimleri, ekonomik sorunların temelini oluşturur.

Uzun Vadede Seçim Ekonomisinin Sonuçları

Seçim ekonomisi stratejisi, uzun vadede toplam tasarruflar, toplam yatırımlar ve milli ekonomi üzerinde olumsuz sonuçlar doğurur. Çoğulcu demokrasilerde siyasal partiler arasında rekabetin yoğun olduğu seçim dönemlerinde, iktidar partileri seçim ekonomisi politikalarını uygulama eğilimindedir. Bu politikalar, seçmen tercihlerini etkilemek amacıyla harcama yolunda kullanılır ve ekonomik dengesizliklere yol açar.

Sonuç

Seçim ekonomisi, kısa vadeli siyasi kazanımlar için uygulanan ekonomik politikaların uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurabileceği bir stratejidir. Türkiye’de ve dünyada, seçim ekonomisi uygulamaları siyasal iktidarların oy kazandırmak amacıyla ekonomiyi manipüle etmesiyle ortaya çıkar. Bu tür uygulamaların uzun vadeli ekonomik etkilerini minimize etmek için siyasal iktidarların ekonomi politikası uygulamalarında uymak zorunda olacakları kuralların belirlenmesi gerekmektedir.

Doç. Dr. Mehmet Naci Efe